هیندییەکان خوین بەکاردەهێنن بۆ کێشانى تابلۆو دەربڕینى ناڕەزایی و خۆشەویستى
و: سەلاحەدین قادر
ماوەی دە ساڵێكە كۆمەڵەیەكی قازانج نەویست، كە بارەگاكەی لە شاریی دلهییە. خوێن بەكاردەهێنن بۆ كێشانی تابلۆی هونەری كە لەلایەن ئەندامەكانی كۆمەڵەكەوە پێشكەشدەكرێت.
ئەو كۆمەڵەیە كە ناوی (سمریتی شیتنا سامیتی-كۆمەڵەی زیندووكردنەوەی بیرەوەریی شەهیدان)ـی لەخۆیناوە، تا ئێستا زپاتر لە (250) دانە لەو كارە هونەرییانەی وەك رێزلێنانێك پێشكەش بە شۆڕشگێڕو خانەوادەی شەهیدەكان كردووە.
“بریم كۆمار شوكلا” سەرۆكی كۆمەڵەكە بە بی بی سیی راگەیاند: خوێن چەند مانایەكی دەوڵەمەند بە نیشلنەو مانای جۆراوجۆر لەخۆ دەگرێت. وتیشی ئەوان تابلۆكانیان بە خوێن دەنەخشێنن بە ئامانجی چاندنی گیانی نیشتیمانپەروەری لەنێوان خەڵكدا. بە تایبەت لەناو منداڵاندا كە لە ئێستادا پاشەكشەی كردووە. وتیشی كە ئەو لەسەر رێبازی دامەزرێنەرانی كۆمەڵەكەی بەردەوامەو تا ئێستایش نزیكەی (100) تابلۆ بەخوێنی ئەو نەخشێنراوە.
راڤی شاندەر جوبتا، دامەزرێنەری ئەو گرووپە كە بەڕێوەرێكی خانەنشینی خوێندنگایەو ساڵی 2017 كۆچی دواییكردووە، وتی: بەهەمان شێوەی ئەندامانی دیكە ئەویش خوێنی بەخشیوە، بەڵام لەبەر تێكچوونی باری تەندروستیی ناچاربووە وازبهێنێت. وتیشی: كە ئەو ئەو كارەی بە مەبەستی راكێشان و ورووژاندنی سەرنجی هاووڵاتیانە، بە تایبەت كاتێك كارە هونەرییەكان دەبینن كە بە خوێن نەخشێنراوە، هەستیان دەورووژێ و دەبێتە جێی گرنگیپێدانیان.
شایانی باسە، خوێنەكە لە تاقیگەیەكی ناوخۆیی وەردەگیرێ و كۆدەكرێتەوە، پاشان بە مادەیەكی دژە مەیین تێكەڵدەكرێت، تا لەكاتی بەكارهێنانیدا لینج نەبێت، دوای ئەوەیش دەكرێتە شووشەی قەبارە (50) ملیلیتری و دەدرێتە هونەرمەندانی ئەندام لە كۆمەڵەكە. هەروەك شوكلا وتوویەتی: بۆ كێشانی دوو یان سێ لەو تابلۆ هونەرییانە پێویستییان بە (100) ملیلیتر دەبێت، هەر بۆیە كە ئەو ساڵانە چوار جار خوێن دەبەخشێت.
ئاشكرایشیكرد: بیركردنەوە لە كیشانی ئەو وێنانە بە خوێن، لەو وتە بەناوبانگ و ورووژێنەرەوە سەرچاوەی گرتووە كە كاتی خۆی (سوبهاس شاندرا بوز) پاڵەوانی نەتەوەیی هندی و یەكێك لە بەناوبانگترین نیشانەكانی بزووتنەوەی سەربەخۆیی هندییەوە وتراوە: “خوێنم پی ببەخشە تا ئازادیت بدەمێ” . (شاندرا بوز) كە نازناوی (نیتاجی)ـی واتا (سەكردەی بەڕێز)ی لێنراوە، دامەزرێنەری سوپای نیشتمانیی هیندییە، كە لەدژی داگیركاریی بەریتانیا جەنگاوەو لە ساڵی (1945) دا كۆچی دواییكردووە.
جێی ئاماژەیە، پەیوەندییەكی قووڵا و لەمێژینە لە نێوان خوێن و سیاسەت لە هیندستان سەریهەڵداوە، هەر وەك یاكوب كوپمان و دویبایان بانیرجی لە كتێبەكەیاندا بەناوی (دمویات-خوێناوی) باسیان لە لایەنەكانی پەیوەست بە خوێن و سیاسەت كردووە. تیایدا باسیان لەوەكردووە كە چۆن (مەهاتما گاندی) سەركردەو ئاشتیخوازی هیندیی بەناوبانگ، بەتایبەت گرنگیی بە (خوێن) داوەو پێوەی سەرقاڵا بووە. لەو بارەیەشەوە وتوویەتی: (هیوادارە هندەكان خوێنی تەواویان پێبێت تا بەردەوامبن لە بەرەنگاریكردنی گەندەڵی و ژەهری توندوتیژییەكانی داگیركاران).
كوپمان و بانیرجی لە كتێبەكەیاندا ئاماژەیشیان بەوەكردووە كە ئاماژەوە نیشانەكانی پەیوەست بە خوێن، بەشێوەیەكی بەربڵاو لە وتاری سیاسیی هیندیدا بوونیان هەبووە. جێی سەرسوڕمانیش نییە كە خوێن نیشانەی لایەنگیری و قوربانیدان بێت لەو وڵاتە، هەروەك چۆن لایەنگرانی سەرسەختی ناریندرا مودی سەرەكوەزیران، بە خوێنی خۆیان تابلۆیەكیان بە خوێنی خۆیان بۆ ئەو كە سایەتییە نەخشاندبوو.
لەلایەكی دیكەوە، خوێن لە وڵاتی هیندستان وەك هۆكارێك بەكارهێنراوە بۆ دەربڕینی ناڕەزاییەكان، هەروەك چۆن لە ساڵی (2013)دا زیاتر لە (100) ژن لەویلایەتی گوجاراتی هیندستان، لە بەرامبەر بردنی رێگایەك بە ناو زەوییە زەوییەكانیاندا بە خوێنی خۆیان ناڕازینامەیەكیان بۆ )مودی(ـى سەرەكوەزیرانی وڵاتەكەیان نووسی، بەڵام بێ ئەوەی هیچ وەڵامیكیان لەلایەن حكومەتی (مودی)ـیەوە بدرێتەوە. هەروەك چۆن كچێكیش بە خوێنی خۆی لە ناڕەزایی نامەیەكدا داوای سەپاندنی دادوەری و یاسای كردبوو لە بەرامبەر سوتاندنی دایكی بە زیندوویی. ئەمەو چەندان نموونەی تر، كە لەو وڵاتە لەڕێی بەكارهێنانی خوێنەوە بەكارهاتووە بۆ هاندانی ئەندامان و لایەنگرانی حیزبە سیاسییەكان بۆ یارمەتیدانی پرۆژە خزمەتگوزاریەكان، كە جاری واهەبووە خوێنێكی زۆر لەبەر نەبوونی رێوشوینی پاراستنی خراپبووەو بەفیڕۆچووە.
لە كۆتاییشدا دەكرێت بڵێین: كە پێدەچێت پەنابردن بۆ خوێن وەك هۆكارێك بۆ دەربڕینی رازەكان، هەمیشە پلانێكی سەركەوتوو بووە بۆ ورووژاندنی دەوروبەر بەشێوەیەكی خێراتر بۆ پەیداكردنی پشتگیریی لایەنی ناڕازی، سەرباری ئەوەی رێزو شكۆیەكیشی بۆ ناڕازییان پەیداكردووە لەبەرامبەر بەكارهێنانی خوێنی خۆیان بۆ پێداگری لە داكۆكییەكانیان.
سەرچاوە: سایتی ئیلاف، رۆژی 3 شوباتی 2023.
